Allah Kur'an'da niçin “Ben” demiyor “Biz” diyor?

Kur'an-ı Kerim alemlerin rabbi olan Allah'ın kullarına gönderdiği hidayet ve ilahi yasaları ihtiva eden bir yaşam programıdır. Allah sayısız diller yaratmış ve bu diller arasında kendi tercihi ve seçimiyle Kur'an'ı Arapça göndermiştir. Kur'an Arapçası dili belağat ve kendine has mükemmel bir üslubu vardır.

بِلِسَانٍ عَرَبِيٍّ مُب۪ينٍۜ 

Apaçık bir Arapça ile. (26/Şuarâ, 195)

Araplar dahil bütün dillerde kişi kendini ifade ederken ‘’Ben'' der ve aynı zamanda bir grubun üyesi olan bir kimse konuşurken ‘’Biz'’ der. Arapça'da ise birey ve bir topluma hitap ederken kendine duyduğu saygının göstergesi olarak ‘’Biz'' diyerek kendini ifade eder.

Bu aynı üslup bütün dillerde söz konusudur. Kur'an-ı Kerim'de hem ‘’Ben'' hem de ‘’Biz'' zamirini kullanmıştır.

Kur'an-ı Kerim'de ‘’Ben'' zamiri kullanırken Allah'ın yalnızca yaratması ve onun zat ile ilgili olduğunda Allah sadece ‘’Ben'' zamirini kullanır.

وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْاِنْسَ اِلَّا لِيَعْبُدُونِ 

Ben cinler ve insanları yalnızca bana ibadet etsinler diye yarattım. (51/Zâriyat, 56)

Aynı zamanda Rabb'imiz olan Allah ‘’Biz'' zamirini kullanır buradaki ‘’Biz'' zamirini ‘’Ben'' zamirinden ayıran temel sebep mahlukatından olan şeylerin yada yapılan bu fiillerde onların şahit, hizmetçi ve görev alması sebebi iledir. Örneğin Allah azze ve celle Kur'an-ı Kerim’de

اِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَاِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ 

Şüphesiz ki zikri/Kur’ân’ı biz indirdik. Onu koruyacak olan da hiç kuşkusuz yine biziz. (15/Hicr, 9)

Burada Kur'an'ı ''Biz indirdik ve onu koruyacak olan biziz’’ Yukarıdaki ‘’Ben'' ile buradaki ‘’Biz'' arasındaki fark nedir denecek olursa! Kur'an'ın indirilmesinde Cebrail aleyhisselam, tüm melekler ve müslümanların buna şahit olması, meleğin vahiy getirmesi ve diğer melekler buna şahit olmuştur, işte bu sebeple Allahın kulları olan melekler ve insan kim olursa olsun görev üstlenmesi buna benzer kur’anın inişinde bi zatihi vahiy meleğin getirmesi, melek ve insanların buna şahit olması sebebiyle burada bir saygı ifadesi ile diğer kulların hakkını düşünerek ‘’Biz'' denmiştir.

اِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنَا وَالَّذ۪ينَ اٰمَنُوا فِي الْحَيٰوةِ الدُّنْيَا وَيَوْمَ يَقُومُ الْاَشْهَادُۙ 

 Hiç kuşkusuz biz, resûllerimize ve müminlere dünya hayatında ve şahitlerin (şahitlik etmek için) ayağa kalktığı (Kıyamet) Günü'nde yardım ederiz. (40/Mü’min (Ğafir), 51)

Gerçekten yöneticiler, krallar, birçok kurum ve kuruluşların liderleri konumunda olan kimseler kendileriyle beraber takım ve organize olmuş kimselerle çalışan bu kimseler ‘’ben'' değil ‘’biz'' zamirini kullanırlar. Bu saygıyı ifade etmekte dolayıdır, işte bualemlerin rabbi olan Allah Kur'an'ı indirmesi ve burada ‘’biz'' zamirini kullanması tamamıyla kulların buna şahit olması ve bu işte görev alması sebebi iledir. Dolayısıyla buradaki ‘’Biz'' zamiri  arapça edebi bir uslup özelliğine sahip olmakla beraber Allah'ın yüceliğini ve birliğini ifade eder.

اِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُب۪ينًاۙ 

Şüphesiz ki biz sana apaçık bir fetih ihsan ettik. (48/Fetih, 1)

Allah kendi zatından bahsettiğinde asla ikili olarak bahsetmez ama çoğul olarak bahseder bu isim ve sıfatlarına işaret eder.

Mesela İngilizcede Royal/Kraliyet’’Biz'' olarak bilinir bunun anlamı İngilizce'de Plurar of respect yani saygıyı ifade eder.

Bir kimse bir konuşma yaptığında yalnız bir kişi konuşur ama kendisi saygı için çoğul zamirini kullanır. Çünkü bu kendisi ile aynı durumda olan kimselere karşı saygıyı ifade eder.

Nitekim Rabbimiz olan Allah kendisinin tek olduğunu Kerim kitabını ortaya koymuş;

وَاِلٰهُكُمْ اِلٰهٌ وَاحِدٌۚ لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُوَ الرَّحْمٰنُ الرَّح۪يمُ۟ 

 Sizin ilahınız tek bir ilahtır. O’ndan başka (ibadeti hak eden) hiçbir ilah yoktur. O, (özünde merhamet sahibi olan) Er-Rahmân, (rahmetini kullarına eriştiren) Er-Rahîm’dir. (2/Bakara, 163)

Dolayısıyla ‘’Biz'’ zamirinin kullanılması tüm dillerde yaygın olan ve herkesin saygı ifade eden bir kavram olduğu herkes tarafından bilinen bir meseledir. Bunu gündeme getirenler aslında bu meseleyi bilmemelerinden kaynaklanıyor.

Mesela yine Kur'an-ı Kerim'de Allah'ın ‘’Biz'' zamirini kullanması hak ettiği, hürmet, saygı, şeref, Allah'ın isimleri, sıfatlarının çokluğuna, Allah'ın askerlerine, meleklerine ve aynı zamanda Allah'a itaat eden kulları çokluğunu yansıtmaktadır.

نَتْلُوا عَلَيْكَ مِنْ نَبَاِ مُوسٰى وَفِرْعَوْنَ بِالْحَقِّ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ 

Mümin bir toplumun (eğitim ve terbiyesi) için sana, Musa ve Firavun kıssasının bir kısmını hak olarak okuyoruz. (28/Kasas, 3)

نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ اَحْسَنَ الْقَصَصِ بِمَٓا اَوْحَيْنَٓا اِلَيْكَ هٰذَا الْقُرْاٰنَۗ وَاِنْ كُنْتَ مِنْ قَبْلِه۪ لَمِنَ الْغَافِل۪ينَ 

Biz, vahyettiğimiz bu Kur’ân (vesilesiyle) sana kıssaların en güzelini anlatıyoruz. (Oysa) hiç şüphesiz ki bundan önce (bu kıssalardan) habersizdin. (12/Yûsuf, 3)

Arapçada bu tür kullanım kendisine itaat eden ve yardımcıları bulunan kimse anlamına gelir. Bir kralın şu toprakları 'Biz fethettik’ ve 'Onları biz yendik' demeleri tamamıyla bu yönüyle saygıyı ifade eder.

Mesela krallar birilerine mektup gönderdiğinde ‘’ben’' değil ‘’biz;; diye yazmaya başlarlar. Çünkü bu tabir heybet ve büyüklüğü kapsar. Ben kelimesinin Biz kelimesini tercih etmek mutlak anlamda saygı gücü ve heybeti ifade eder.

Kur'an'ın indirilmesi gibi meleklerin bu meslede meşgul olması, görev alması ve şahit olması ‘’Biz'' kelimesinin kullanılmasına sebep olmuştur.

Rabbimiz olan Allah yaratılışın anlatıldığı bazen sadece ‘’Ben'' kelimesini kullanır ama bazen yine yaratılışın anlatıldığı yerlerde ‘’Biz'' kelimesini kullanır buradaki biz zamirinin kullanılmasındaki sebep ise meleklerin bu olaya şahit olması, orada hazır bulunması sebebiyledir.

مَا خَلَقْنَا السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَٓا اِلَّا بِالْحَقِّ وَاَجَلٍ مُسَمًّىۜ وَالَّذ۪ينَ كَفَرُوا عَمَّٓا اُنْذِرُوا مُعْرِضُونَ 

Gökleri, yeri ve ikisi arasındakileri ancak hak ile ve belirlenmiş bir süreye kadar yarattık. Kâfirler, uyarıldıkları şeyden yüz çeviren kimselerdir. (46/Ahkâf, 3)

‘’Biz'' demek aynı zamanda bize bir bir ahlakı öğretmektedir. ‘’Ben'' yerine ‘’Biz’' deyin çünkü bencilli, kendini övme ve kibre sebep olur. Biz tevazu, saygı, başkalarının hakkını kabul etme, nefsin köleliğinden kurtulup kişiye erdemlik kazandırır.

 

Gürsel Gürbüz