Berat Kandili Diye Bir Kandil Var Mı?

Berat Kandili Diye Bir Kandil Var Mı?

Adını Allah'ın günahkarları affetmesi ya da kişinin yükümlülükten kurtulması olarak alan Berat, Şaban ayının 15'inde kılınan namaz tutulan, oruç yada yapılan ibadetlerle ilgili tüm hadisler uydurma ve batıldır. Birçok âlim bunlarla amel etmenin doğru olmadığını aslı ve astarının olmadığını söylemişlerdir.

Araştırmalar, kandil gecelerinin sonraki dönemlerde ihdas edildiğini ortaya koyuyor. Miladi 9. (Hicri 3). yüzyılda yaşayan Fakihi, Mekke’de halkın Berat Gecesi’ni Mescid-i Haram’da namaz kılmak, Ka’be’yi tavaf etmek ve Kur’an okumak suretiyle ihya ettiğini söyler. XI. yüzyıldan itibaren Şam’da Emeviler Camii’nde Berat Gecesi’nde kandiller yakılmış, bid’at nitelendirilmesine rağmen bu âdet devam ettirilmiştir.

İbn Kesir, “Halka Berat Gecesi’nde ilk tatlı dağıtan kişi Selçuklu veziri Fahrulmülk’tür.” der.

İlk olarak hicretten 300 yıl sonra ilk kez Mısır’da, Şii Fatimiler döneminde Mevlid; 400 yıl sonra da Kudüs’te Mirac, Regaib ve Berat geceleri kutlanmaya, bu geceler camilerde toplu biçimde yapılan ibadetlerle geçirilmeye başlandı. Daha sonra bu kutlamalar İslam dünyasının bazı bölgelerine yayılarak gelenekleşti. Kadir gecesi haricinde ne Kur’an-ı Kerim’de ne hadis-i şeriflerde sahih bir bilgi yoktur.

Osmanlı padişahı II Selim döneminde camiler aydınlatılıp minerallerde kandiller yakılarak kullandığı için bu gecelere kandil geceler denmiştir. Kur’an ve sünnette kandil kavramı asla geçmez bu zaten farsca bir kelimedir.

Kur'an ve sünnetin icması ile tek bir geceye münhasır olan ibadet sadece Kadir gecesidir.

Nitekim Ayşe annemiz o gecenin ihyası için Resulullah’a ne yapması gerektiğini sorunca, Resulullah Aleyhisselam; “Allahümme inneke afüvvün tuhibbül afve fa’fü anni.”

- "Allah'ım! Sen çok affedicisin, affetmeyi seversin. Beni bağışla! diye duâ et" buyurdu. (Tirmizî,

Kadir Gecesi dışında tüm gecelere dair getirilen rivayetler ya çok zayıf ya da yalan hadislerden ibarettir.

Şaban ayında ne Resulullah (S) ne sahebe ve nede tabiinden berat gecesine dair hiçbir ibadet şekli söz konusu olmamıştır. Şaban ayına münhasır tek ibadet sadece oruç tutmaktır.

Ebu Musa el-Eşari (R.anhu) Rasulullah (S)’den şöyle buyurdu: “Şüphesiz ki, Allah-u Teâlâ Şaban ayının onbeşinci gecesi (kullarına) bakar ve yarattıklarından hepsini mağfiret eder. Yalnız kendisine şirk koşanı ve düşmanlık eden, kin ve husumet besleyene mağfiret etmez!” (İbni Mace)

Her ne kadar bu sahih hadiste Allah Şaban ayın 15'inde kendisi ile şirk koşmayan kullarını bağışlasa da bu gece için özel bir ibadet ve oruç söz konusu değildir. Eğer bu iş hayırlı olsaydı bizden daha hayırlı olan Resulullah, sahabe ve onlardan sonra gelen nesil bu geceyi ihya ederlerdi.

Şaban ayının 15 gecesinde Şam ehlinden olan bazı tabiin alimleri bu geceye hürmet etmiş bu gece ibade etmeye gayret etmişlerdir. Ama tabiinden Hicaz alimleri olan kimseler şiddette buna karşı çıkmış ve İmam Malik ve diğerleri buna bid'at demişlerdir.

Kim Şaban ayının 15'i Gecesi'nde 100 rekat namaz kılar da her rekatında fatiha ve 10 kere İhlas suresini okursa Allah onun her ihtiyacını giderir.

Allame Şevkani el-Fevaidul Mecmua eserinde bu hadisin mevzu hadis olduğunu ve senet ricalleri zikredilmemiş hepsinin mechul olduğunu söylemiştir.

Şaban Ayı’nda Oruç Tutmanın Sünnet Oluşu

Hiç şüphesiz hadislerde bizzat Rasulullah şaban ayında oruç tuttuğu sabit olmuştur.

Ebu Hureyre (R.anhu) Rasulullah (S)’den şöyle buyurdu:

إِذَا كَانَ النِّصْفُ مِنْ شَعْبَانَ، فَلاَ صَوْمَ حَتَّى يَجِئَ رَمَضَانُ

“Şaban ayı yarılandı mı artık, (yani Şaban ayının on beşinden sonra) Ramazan gelinceye kadar oruç tutmayınız!” (Tirmizi)

Nitekim Umm Seleme anlatıyor; Ben Resulullah aleyhissalatu vesselam'ın Şaban ve Ramazan dışında iki ayı peş peşe tam olarak oruçla geçirdiğini görmedim. (Tirmizi)

Bu hadisde Rasulullah (S) şaban ayında oruç tutmaya sınırlandırma getirmek süretiyle şaban ayın 15’nci gününde sonra oruç tutumamayı tavsiye etmiştir. Bunun temel sebebi ramazan ayının başlangıcıdır.

Rasulullah (s) “Şa’bân ayında oruç tutmanın çok fazîletli olduğunu” bildirmiştir (Tirmizi)
Âişe (r.a.)anlatıyor: “Rasûlullah (s.a.s.) (bazen) oruca öyle devam ederdi ki, ‘(bu ay) hiç yemeyecek’ derdik. Bazen de öyle devamlı yerdi ki, ‘(bu ay) hiç tutmayacak’ derdik. Ben, onun Ramazan dışında bir ayı tam olarak tuttuğunu görmedim. Herhangi bir aydan Şâban ayında tuttuğundan daha fazla tuttuğunu da görmedim.” (Buhâri)

Aişe (Radiyallahu Anha) şöyle dedi: “Rasulullah (S) oruç tutardı... Şaban ayındaki kadar da içerisinde çok oruçlu olduğu bir ayı görmedim.” (Buhari ve muslim)

Berat Kandili İle İlgili Uydurma ve Zayıf Hadisler;

Şaban-ı Şerif'in 15 inci gecesinde kılınacak namazlara dair rivayetler batıl ve uydurmadır.

"Ya Ali, Şaban'ın 15'inci gecesi bin ihlas okumak suretiyle 100 rek'at namaz kılan kimsenin, Allahu Teala o gece bütün dileklerini kabul eder ve kendisine birçok mükafatlar verir. Her hurinin etrafında 70 bin cariye ve gılman olduğu halde, kendisine 70 bin huri verir." ve devamla, "Anne ve babası 70 bin kişiye şefaat eder." şeklindeki rivayet gibi.

Bu konuda bazı rivayetlerin Gunyetut Talibin adlı kitapta geçmesine aldanmamalıdır. Zira Allame Kannuci, Ebcedül Ulum’da der ki; “Bu uydurma rivayetleri Bağdatlılar, bu bid'at namazları yerleştirebilmek için Abdulkadir Geylani’ye nisbet ederek onun Gunye adlı kitabına sokuşturdular.”

“…Allah-u Teâlâ, Şaban ayının onbeşinci gecesi dünya semasına iner ve Kelb kabilesinin koyunlarının kılları sayısından daha çok günahları veya günah işleyenleri bağışlar.”Bu hadisi zayıftır! (Tirmizi-İbni Mace)

“Şaban ayının on beşinci günü olunca, oruç tutan kişi gecesini de ibadetle geçirsin!”Bu hadisi zayıftır! (İbni Mace)

Bu hadis hakkında imam Busiri şöyle demiştir: “Bu rivayetin senedinde ibni Ebi Sebure vardır! İmam Ahmed bin Hanbel ve Yahya ibni Ma’in bu adamın hadis uyduran bir kimse olduğunu söylediler!” (Busiri 2/10)

“Bu gecede Âdemoğlundan her doğacak ve ölecek olan yazılır ve yine bu gecede onların amelleri yükselir ve rızıkları iner.” Bu hadis hakkında imam Beyhaki şöyle demiştir: “Bu hadisin senedinde hiç kimsenin tanımadığı meçhul olan kimseler vardır!” (Beyhaki Davud’ul-Kebir)

Berat Kandilinde Kılınan Namaz

Büyük âlim Ali İbni İbrahim bu namaz hakkında şöyle demiştir:

“Şaban ayının ortasında, geceleyin kılmak için uydurulan bu namazda, onar defa ihlâs suresi okumak suretiyle cemaatle kılınıyor. Cuma ve Bayram namazlarından daha fazla önem verilen, yüz rek’atlık elfiye namazına gelince, hakkında ancak ya zayıf ya da uydurma haber veya eser gelmiştir. İmam Gazali’nin İhyayu Ulumu’d-Din isimli kitabında bu hadislere sahih demesine aldanmayın.” (Muhammed Tahir bin Ali el-Hindi Tezkiraiu’l-Mevdua 45)

Hafız Iraki şöyle demiştir: “Berat gececinde kılınan namaz hakkındaki hadisler batıldır!” (Şukayri Es-Sünenü ve’l-Mubtede’at 144)

İbnu’l-Cevzi ve ibni Teymiye berat gecesi kılınan namaz ile ilgili şöyle demiştir: “Şüphesiz ki, bu namaz uydurmadır!” (İbnu’l-Cevzi el-Mevdu’at 2/127)

Bu Namazın Çıkış Tarihi

İmam Tartuşi şöyle dedi: “Bana Ebu Muhammed el-Makdisi haber vererek dedi ki:

Bu, namaz ilk olarak hicri 448 senesinde ihdas edilmiştir. Nablus şehrinde ibnu Ebi’l-Hamra adıyla tanınan birisi Beytu’l-Makdise geldi, güzel tilaveti vardı. Kalktı ve Mescidi Aksada Şaban ayının onbeşinci gecesinde namaz kıldı.

Arkadan ona birisi uydu ondan sonra bir başkası daha sonra bir diğeri eklendi, neticede namazı bitirinceye kadar kalabalık bir cemaat oldu. Bir sene sonra ibnu Ebi’l-Hamra denilen adam yine geldi ve arkasında birçok insan bu namazı kıldı. Daha sonra mescidde bu namaz yayıldı. Böylelikle Mescidi Aksa da ve insanların evlerinde bu namaz kılınmaya başladı. Daha sonra bir sünnetmiş gibi günümüze kadar bu namaz devam edegeldi.” (Tartuşi El-Havadisu ve’l-Bida’i 132)

Sahih Hadislerde Oruç Tutmanın Sabit Oluşu;

Ramazan ayı arucunu tutmak kur’an ve sünnetin icması ile sabittir.

Şevval ayında tutulan 6 gün oruç sahih Müslim hadisinde sabittir.

Muharrem ayı arucu tutmak sahih Buhari hadisinde sabittir.

Eyyamu’l-Biyd orucu olan her ayın 13, 14 ve 15’inde oruç tutmak sahih Buhari hadisinde sabittir.

Pazartesi ve Perşembe günü tutulan oruç Ebu Davud’un hadisinde sabittir.

Zilhicce’nin dokuz günü tutulan oruç Yani 1’nci. gününden 9’ncu gününe kadar tutulan oruçlar Ebu Davud ve Nesei’nin hadislerinde sabittir.

Arafe günü tutulan oruç sahih Buhari’de geçen hadisde sabittir.

Savaşta tutulan oruç sahih Tirmizi’de sabittir.

Her ayda üç gün tutulan oruç sahih Buhari’de sabittir.

Her ayda beş gün tutulan oruç sahih Buhari’de sabittir.

Her ayda yedi gün tutulan oruç sahih Buhari’de sabittir