Ramazan Orucu İle İlgili Sıklıkla Sorulan Sorular Nelerdir?

Oruç tarihi boyunca bütün nebi ve resullerin ibadet ettiği ve imanın görüntülendiği ramazan ayında farz kılınmıştır. Öyle ki bu ay rahmetin, hidayetin ve insanların imana bu ulaştığı aydır. Bu ayda kullar Allahın rızasına, cennetine ve rahmetine ulaşma noktasında tevbeye yönelerek Rabbine ibadet eder ve asla bir daha kötülüğe dönmeyecek şekilde ıslah olurlar.

يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذ۪ينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَۙ

Ey iman edenler! Sizden öncekilere farz kılındığı gibi oruç tutmak size de farz kılındı. Umulur ki böylece günah ve fenâlıklardan korunursunuz. (Bakara:183)

شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذ۪ٓي اُنْزِلَ ف۪يهِ الْقُرْاٰنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدٰى وَالْفُرْقَانِۚ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُۜ 
(O sayılı günler) Ramazan ayıdır ki, o ayda Kur'an, insanlara yol gösterici, doğru yola iletici, eğri ile doğruyu birbirinden ayırt edici olarak indirildi. Sizden kim bu ayı (yolcu değilken) idrak ederse, orucunu tutsun. Hasta veya yolculukta olan, artık diğer günler (oruç tutsun). (Bakara:185)

Oruç Allahın emri, hidayet kulun kendisi ile farz kıldığı bir emir ve ibadettir.

Oruç ile sosyolojik hayatın içerisinde zengin ile fakir, güçlü ile zayıf, cimri ile cömert arasında bir ıslah, terbiye olma ve bunun sonucunda kaynaşma, yardımlaşma ve dayanışmaya ulaştırır. 

Oruç tutmak bizim için dersler doludur. Nitekim: Bu ayda Allah’ım kitabını okumak, Resulullah’ın sünnetine sarılmak, zikir, namaz, davet yapmak, islami çalışmada bulunmak müminlere ait bir özelliktir, çünkü bu ay bir terbiye ayıdır ki 11 aya hazırlar.

Bu ay'da kulun Allah’a yönelmesidir içki, kumar, zina, küfür ne kadar kötülük varsa Allahın kitabına yönelip tevbe etmesi ve Allah’ı bir birleyerek ona ibadet etmesi için bir fırsattır.

Oruç Islah Ve Terbiye Ayıdır;

Bu ay'da mümin ahlaki açıdan kendini kötü söz, fiil ve davranışlardan koruyarak Allah’a yönelmesini fırsat bilen kimsedir. Dolayısıyla oruç tutarak, yalan ve kötülük yapanların oruçları ile ilgili Allah Resulü aleyhisselam

مَنْ لَمْ يَدَعْ قَوْلَ الزُّورِ وَالْعَمَلَ بِهِ وَالْجَهْلَ، فَلَيْسَ ِللهِ حَاجَةٌ فِي أَنْ يَدَعَ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ.

"Kim yalan söylemeyi, yalanla iş görmeyi ve cehâleti terk etmezse, Allah'ın, onun yemesini ve içmesini bırakmasına (oruç tutmasına) ihtiyacı yoktur. (Buhari, Abu Davud)

Alimlerimiz bu ifade ile mecazi anlamda orucun kabul edilmeyeceğini ve bu açıdan orucun bir başka özelliği ise onun ahlakı açısından toplumu ıslah ve terbiye etme özelliğini ortaya koymasını ifade eder, demişlerdir.

Oruç Tutmakla Yükümlü Olanlar Kimlerdir?

Bir kimsenin orucunun Allah tarafından kabul edilebilmesi için onun ilk ön şartı o kişinin Müslüman olması, akıllı ve ergenlik çağına ulaşmasıdır. Bu oruçla beraber bütün şeri ibadetlerin ön şartı zaten müslüman olmayı gerektirir.

مُرُوا أولادكمِ بالصلاةِ وهم أبناءُ سبعِ سِنينَ، واضرِبوهم عليها وهم أبناءُ عَشرٍ، وفرِّقوا بينهم في المَضاجِعِ  

Çocuklarınıza yedi yaşlarında iken namaz kılmalarını emredin! On yaşına bastıkları hâlde kılmazlarsa kendilerini cezalandırınız yataklarını da ayırın. (Abu Davud) 

Bu Hadise göre çocuklarımız 7 yaşına geldiklerinde oruca teşvik edilmeli ve 10 yaşında olduklarında eğer oruç tutmazlar ise onların orucun ehemmiyetini anlaşılması açısından hafif bir şekilde cezalandırılması istenmiştir.

Hilal’i Gözetlemek Şart Mı?

İslam yılların, ayların ve günlerin hesaplamalarını kameri aylar ile yapar. Bu sebeple Ramazan orucu kameri ayların hesaplamaların sonucunda tutulur.

Bir Müslüman fasık olmadığı sürece adaletli biri ise o kimsenin hilali görmesi şeklindeki şahitliği ile amel edilir. Nitekim Allah Resulü bir hadislerinde;

قال تراءى الناس الهلال فأخبرت رسول الله إني رأيت فصام وأمر الناس بالصيامه 

İnsanlar hilal‘i gözlüyorlardı, ben Resulullaha hilal‘i gördüğüme haber verdim o da oruç tuttu, insanlara da oruç tutmalarını emretti. (Buhari, Müslim)

Nitekim Allah Resulü aleyhisselam bir hadislerinde: Hilal'i görünce oruca başlayınız ve Hilal’i/ Şevval hilalini görünce bayram ediniz. Hava bulutlu olursa içinde bulunduğunuz ayı 30'a tamamlayınız. (Buhari, Müslim)

Bu hadiste Resulullah efendimiz aleyhisselatu vesellem havanın açık ve net olduğu zaman dilimlerinde Hilal'in aranmasını söylemiştir ve bu Resulullah'ın bir sünnetidir. Dolayısıyla Müslümanlar hilali çıplak gözle aramaları bununla oruç tutmaları sünnete en uygun olandır. 

Ramazan'da Oruç Tutarken Her Gün Niyet Etmek Gerekir Mi?

قال من لم يبيت الصيام قبل الفجر فلا صيام له

Fecirden önce oruca niyet etmenin orucu olmaz. (Ahmet, Tirmizi)

Şunu açık bir şekilde ifade edebiliriz ki, İslam'daki tüm şeri ibadetler niyeti gerektirir. Bu ister Ramazan orucu olsun ister diğer ibadet şekillerinde olsun fark etmez.Nitekim Allah resulü;

 اِنَّمَا الْاَ عْمَالُ بِالنِّيَّاتِ وَ اِنَّمَا لِكُلِّ امْرِئٍ مَا نَوَى 

Ameller niyete göredir. Herkes sadece niyetinin karşılığını alır. (Buari, Muslim)

Oruca niyet için mutlaka gece ya da fecirden önce yapılır. Nitekim bir hadiste;

Her kim oruca fecirden önce başlamazsa oruç geçersizdir. (Tirmizi)

Niyetin dil ile telaffuz edilmesine gerek yoktur hatta bu bid’attır. Çünkü niyetin asıl yeri kalptir. Dolayısıyla yarın oruç tutacağını kalbinde geçirmesi bu kimsenin niyeti için yeterlidir. Zaten kişinin sahura kalkması ve sahur yapması niyet için yeterlidir.

Mecmul Fetava'da 19/182 İbni Useymin rahimullah: Ramazan'ın başında edilen bir niyet ayın tamamı için yeterlidir. Çünkü kişi tutacağı oruç için her gün geceleyin niyet etmese dahi onun ay başında yaptığı niyeti hala geçerlidir. Ancak ay içinde orucuna yolculuk, hastalık veya benzeri sebeplerden dolayı ara verirse yeniden niyet etmesi gerekir. Çünkü o sefer ve hastalık gibi sebeplerle orucunu terk ettiğinde niyeti kesilmiş oldu.

Teravih Namazına Ne zaman Başlanılır?

Teravih namazı Ramazan ayının hilali görülür görülmez başlanılır. Başka bir ifade ile Şaban ayı 30'a tamamlandığı gece Teravih namazı başlar. Yine aynı şekilde Ramazan ayı 30'a güne tamamlandığında bayram gecesi Teravih namazı kılınmaz. Dolayısıyla teravih Ramazan hilal'in gözükmesi ile başlar bittiği gecede sona erer.

Mazeretsiz Orucu Terk Eden Kafir Olur Mu?

Hiç şüphesiz kim bilerek ya da tembellik yapmak suretiyle Ramazan orucunu mazeretsiz bir şekilde tutmayan bir kimse büyük bir günah işlemekle beraber büyük bir tehlike ile karşı karşıyadır. Ona düşen bir an önce tevbe etmesidir.

Allah'a iman etmiş ve orucun farz oluşunu içtenlikle kabul etmiş bir kimsenin şer'i engel olmaksızın oruç tutmaması kabul edilemez.

Alimler icma ile mazeresiz bir şekilde oruç tutmayan bir kimsenin kaza etmesini vacip olduğunu söylemişlerdir.

Eğer bu kimse orucu hafife alır, önemsemez, vicdanında bir rahatsızlık hissetmez, sorumluluk ve mesuliyet hissiyatıyla davranmaz ise şüphesiz bu kimse ehli sünnetin istihfaf hükmüne göre kafir olur. Çünkü dini hafife almak küfür olması ümmetin kendisi ile icma ettiği bir meseledir. Eğer bu kimse oruç tutmamayı vicdanında bir rahatsızlık görüyor ama tutmuyorsa bu kimse kafir olmaz.

Ümmet ittifak ile Ramazan ayını mazeretsiz bir şekilde orucu terk eden kimseye büyük bir günah işlediğini söylemiş onun kafir olmasının ancak Ramazan'ın farzının inkar ya da Ramazan orucunu hafife almasıyla kayıtlamışlardır. Alimlerin bir kısmı ise mazeretsiz bir şekilde orucu terk edeni tekfir etmişlerdir.

İbni Abbas şöyle demiştir: Kim Namaz, Ramazan orucunda birini terk ederse bundan dolayı o kanı helal bir kafirdir. İmam Zehri ve muhadislerin birçoklarına göre bu hadis sahihdir.

İbni Abbas'ın meşhur talebelerinden olan ve ilk defa hadisleri tasnif eden Zübeyr, Sait İbni Cubeyr ve Ata el-Horosani orucu sadece bir gün özürsüz terk edene kafir olarak itibar edileceğini söylemiştir.

İmam İshak, İbni Rahveyh, İmam Ahmed'ten nakledilen sahih iki kavilden birine göre, yine İmam Ali el-Medine, Yahya İbni Main'in meşhur talebesi İmam Mervizi, Maliki alimlerinden İbni Habib, Şafiilerden İmam Acurrri ve Hanbelilerden muhaddis İbn-i Batta orucu özürsüz terk edene kafir demişlerdir.

Namaz Kılmayanın Tuttuğu Oruç Kabul Olur Mu?

Namazı terk eden bir kimsenin ne Oruçu ne Zekat ne de Hac'ı kabul edilmez.

Nitekim bir hadiste: Her kim ikindi namazı terk ederse onun ameli geçersiz olur. (Buhari)

Bu hadis bırakın namazı toptan terk etmeyi sadece ikindi namazını terk eden kimselerin ibadetlerinin batıl olduğunu ispatlar.

Nitekim İbni Kayyım bu hadisin manasını namaz kitabında şu şekilde izah etmiştir: Hadisten anlaşılan terk eylemi iki çeşittir. Namazı tamamıyla terk ederek kılmamak, bu tür insanın tüm ameli geçersiz olur. Diğer anlamı ise belirli bir günde namazı terk etmek bu insanın sadece o gündeki ameli geçersiz olur. Amelin genelinin iptal olmasının karşılığında genel terk etmek vardır. Belirli iptalin karşılığında belirli terk etmek vardır.

Yine bununla beraber hadislerde varit olduğu üzere namazı bilerek, mazeretsiz ve tembellik yapmak suretiyle namazı terk edenlerin kafir oluşu ile ilgili sahih rivayetler söz konusudur.

Enes bin Malik radiyallahu anh şöyle dedi: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

مَنْ تَرَكَ الصَّلاَةَ مُتَعَمِّدًا، فَقَدْ كَفَرَ جِهَارًا

“Kim, namazı kasten terk ederse kuşkusuz ki, açıkça küfre girer!” (Taberani)

 Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu;

إِنَّ بَيْنَ الرَّجُلِ، وَبَيْنَ الشِّرْكِ، وَالْكُفْرِ تَرْكُ الصَّلاَةِ

“Şüphesiz ki, namazı terk etmek, kişi ile şirk ve küfür arasındadır.” (Müslim 82/134, Ebu Davud 4678, Tirmizi 2752, İbni Mace 1078)

Cabir radiyallahu anh şöyle dedi: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

بَيْنَ الْكُفْرِ، وَالْإِيمَانِ تَرْكُ الصَّلاَةِ

“Küfür ile imanın arasında namazın terki vardır!” (Tirmizi 2751)

Abdullah bin Bureyde radiyallahu anh şöyle dedi: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

اَلْعَهْدُ الَّذِي بَيْنَنَا، وَبَيْنَهُمُ الصَّلاَةُ، فمَنْ تَرَكَهَا، فَقَدْ كَفَرَ

“Bizimle onlar arasındaki ahit, namazdır. Kim, namazı terk ederse, muhakkak ki, küfre girmiş olur!” (Ahmed bin Hanbel Müsned 5/346, Tirmizi 2756, Nesei 462, İbni Mace 1079, Hakim 1079)

Abdullah bin Şakik el-Ukayli rahmetullahi aleyh şöyle dedi:

كَانَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لاَ يَرَوْنَ شَيْئًا مِنَ الْأَعْمَالِ تَرْكُهُ كُفْرٌ؛ غَيْرَ الصَّلاَةِ

“Muhammed sallallahu aleyhi ve Sellem)’in ashabı, namazın dışında amellerden hiçbir şeyin terkini küfür olarak görmüyorlardı!” (Tirmizi 2757, İmam Munziri et-Terğîb ve’t-Terhîb 1/522)

Bu hadislerden anlaşıldığı üzere kişinin namaz terk edip oruç tutmasının kendisine fayda vermediğini ispatlamaktadır. Kişi eğer Allah'ın onayladığı bir kul olmak istiyorsa namazı ikame etmeli ve tüm ibadetlerin geçerliliğini bu şekilde kazanması gerekir.

Kan Aldırma Orucu Bozar Mı?

Bu konuda alimler arasında üç farklı görüş vardır;

1- İmam Ahmed, İmam Davut, Evzai, İshak bin Rahuye ve benzeri alimlerimiz Oruçlu iken kan aldırılmaz ve alındığı takdirde oruç bozulur demişlerdir.

2- İmam Malik, İmam Şafii ve Süfyan es-Sevri gibi alimlerimize gelince onlar kan aldırmak orucu bozmaz, fakat mekruhtur, demişlerdir.

3- İmam Ebu Hanife ve onun tabiileri kan aldırmanın orucu bozmadığı ve kerahate yol açmadığını benimser.

Alimler arasında ihtilafın olması meselenin kat-i olmadığını gösterir. Bu sebeple bir kimse kan aldırması oruca zarar verebilecek bir nitelikte ise aldırmamasıdır. Ama genel açıdan orucu bozmaz. Allah daha iyi bilir.

Oruçlunun Kusması Orucu Bozar Mı?

Cumhur ulemaya göre kendisi bilerek kusturan kimsenin orucu bozulur. Kusmak zorunda kalan orucu ise bozulmaz demişlerdir.

Rabia ile İbni Keysan hiçbir ayrım yapmadan orucun bozulacağını söylemişlerdir.

İmam Tavusa göre bu iki şahsında orucu bozulmaz demişdir.

Kişi isteği olmadan kusarsa orucu bozulmaz!

Ebu Hureyre radiyallahu anh şöyle dedi: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: “Herhangi bir kimseye kusma galebe eder de kusarsa o kimse orucu kaza etmez! Kim de kendi isteği ile zorlayarak kusarsa o kimse orucunu kaza eder!” (Ebu Davud 2380, Tirmizi 720, Darimi 2/14)

Teravih Namazının Kaç Rekattır?

Teravih namazı Rasulullah efendimizin uygulaya geldiği sünneti müekket olan ibadetlerindendir. Bu ibadet sadece Ramazan aylarında yapılır. Bu ay dışında kılınmaz kılınırsa bid'at olur. Bu ayda teravih namazının kılınmasında sahih rivayetlerde belirli bir rekat sayısı söz konusudur.

Buhari ve Müslüm'ün rivayet ettiği hadislere baktığımızda Resulullah aleyhisselatu vesellem Teravih namazını 3 rekat vitirle beraber 11 ve 5 rekat vitir ile beraber 13 rekat kıldığı sahih rivayetlerden sabittir.

Aişe annemiz; Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem yine Ramazan'da ne de Ramazan'dan başka gecelerde 11 rekattan fazla namaz kılmazdı. 4 rekat namaz kılardı ki onun uzunluğunu ve güzelliğini sorma sonra 4 rekat daha namaz kılardaki onun uzunluğunu ve güzelliğini sorma sonra 3 rekat namaz kılardı. (Buhari, Müslim)

Bu hadiste anlaşıldığı üzere Resulullah aleyhissalatu vessellem Ramazan ayında Teravih namazını toplamda 8 rekat kılıyor ve sonra 3 rekatta vitir namazıyla tamamlıyordu.

 كانت صلاة النبي صلى الله عليه وسلم ثلاثه عشرة ركعة

Nebi aleyhisselam'ın namazı 13 rekat idi. Yani gece namazı. (Buhari)

Yine aynı zamanda Ömer İbni Hattab radıyallahu anh Ubey bin Kab ve Temim ed-dari'ye Ramazan'da insanlara 11 rekat namaz kıldırmalarını emretmiştir. (Muvatta)

İbn Kudame demiştir ki: 

İmam Ahmed'e göre muhtar olan görüş 20 rekat olduğudur. Sevri, Ebu Hanife ve Şafii de böyle söylemişlerdir. İmam Malik 36 rekat olduğunu söylemiştir.’' (Muğni 1/457)

Şeyhul İslam İbn Teymiye demiştir:

Teravih namazı Ebu Hanife, Şafii ve Ahmed'in mezhebi üzere 20 rekat kılarsa veya İmam Malik'in mezhebi gibi 36 veya 13 veya 11 kılarsa güzel yapmış olur. Burada rekatların artması eksilmesi kıraatin uzayıp kısalmasına göre değişir.''

"Bu konudaki hüküm geniştir. Bundan dolayı Terâvih namazını on bir veya yirmi üç rekât kılan kimse, bu fiilinden dolayı kınanamaz. 

Nitekim Nebi sallallahu aleyhi ve sellem bu konuda şöyle buyurmuştur:

"Teravih namazını imamla birlikte sonuna kadar tamamlayan kimseye, o geceyi bütünüyle ibâdetle geçirmiş gibi sevap yazılır." (Tirmizî) 

Bununla birlikte bir kimse Terâvih namazını evinde kılarsa, ona bir günah yoktur ve namazı sahihtir. Ramazan ayının dışında meşrû olan ise, bir kimsenin gece namazını evinde kılmasıdır. 

Kadına gelince, onun Terâvih namazını evinde kılması daha fazîletlidir. Fakat mescitte kılmak isterse, Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-'in şu emirleri gereği namazını mescitte kılmasına engel olunmaması gerekir: 

“Kadınlarınızı mescitlerden alıkoymayın; evleri onlar için daha hayırlıdır."  (Ebu Davud) 

Nebi sallallahu aleyhi ve sellem başka bir hadiste şöyle buyurmuştur: 

"Allah'ın kadın kullarını, Allah'ın mescitlerinden alıkoymayın." (Buhârî Müslim) 

Unutarak Yiyen ve İçen Kimsenin Orucu Bozulur Mu?

Hayır. Bir kimse unutarak yiyip içerse onun orucu bozulmaz. Nitekim Allah Resulü;

من نسي وهو صائم فأكل أو شرب فليتم صومه فإنما اطعمه الله وسقاه

Kim oruçlu olduğunu unutur veya yer veya içerse orucunu tamamlasın muhakkak onu Allah yedirip içirmiştir. (Buhari, Müslim)

Böyle bir kimsenin unutarak yemesi ve içmesi orucu bozmaz.

Oruçlunun Cünüp Olarak Sabahlaması Orucunu Bozar Mı?

Kişi hangi şartlarda olursa olsun sahurdan önce oruca girerken ister eşiyle ister ihtilam şeklinde cünubluk hasıl olursa ve bununla sabahlarsa bu kimsenin orucu bozulmaz. Nitekim Ayşe annemiz şöyle rivayet ediyor;

Resulullah aleyhisselam Ramazan'da ihtilamın dışındaki bir sebeple cünüp iken kendisine fecir erişirdi sonra gusül eder ve orucunu tutardı. (Buhari, Müslim)

Oruçlu İken Eşiyle Cima Eden Kimsenin Kefareti Nedir?

Oruçlu kişi eşiyle cinsel ilişkiye girerek orucunu bozmuş ise bu kişi keffaret olarak şunları yapması gerekir!

1-  Bir köle azat etmesi gerekir. Buna imkânı yoksa

2- İki ay peş peşe oruç tutması gerekir. Buna da imkânı yoksa

3- Atmış fakire yemek yedirmesi gerekir.

Çünkü Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem böyle yapılmasını emretmiştir.

 Ebu Hureyre radiyallahu anh şöyle dedi:

Bizler, Nebi sallallahu aleyhi ve sellem’in yanında oturduğumuz bir sırada, bir adam geldi ve:

−Ya Rasulallah! Ben helak oldum, dedi. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem ona şöyle buyurdu:

−“Neyin var?”

O adam:

−Oruçlu iken kadınımın üzerine vaki oldum (cinsel ilişkiye girdim) dedi. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

−“Azat edecek bir köle bulabilir misin?”

Adam:

−Hayır, dedi. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu:

−“İki ay peş peşe oruç tutabilir misin?”

Adam:

−Hayır, dedi. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

−“Altmış fakire yemek yedirme imkânı bulabilir misin?”

Adam:

−Hayır dedi. Ebu Hureyre radiyallahu anh dedi ki:

−Nebi sallallahu aleyhi ve sellem bir süre bekledi. Biz de o hal üzere bekler iken bir ara Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e içerisi hurma dolu bir kap getirildi. Nebi sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

−“O soran kimse nerededir?”

Adam:

−Benim dedi. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

−“Bunu al yoksullara tasadduk et!”

Adam:

−Benden daha yoksul olana mı vereceğim? Ya Rasulallah! Allah’a yemin ederim ki, Medine’nin iki labesi (iki taşlık) arasında benim ev halkımdan daha yoksul ev halkı yoktur! dedi. Bu söz üzerine Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dişleri gözükene kadar güldü. Sonra Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) o adama şöyle buyurdu:

−“Onu al ve ehline yedir.” (Buhari 1804, 1805, Müslim)

Oruçlu İken Kişi Hacamat Tedavisi Yaptırabilir Mi?

Oruçlu iken hacamat tedavisi yapmanın caiz oluşu ve caiz olmayışı şeklinde iki farklı zıt rivayet söz konusudur.

Birincisi: Buhari ve Tirmizinin ittifakla rivayet ettiği bir hadiste Resulullah efendimiz hacamat yaptırmıştır. Nitekim;

“Nebi sallallahu aleyhi ve sellem oruçlu olduğu halde hacamat yaptırdı.” (Buhari, Ebu Davud, Tirmizi, İbni Mace )

Sabit el-Bunanî rahmetullahi aleyh şöyle dedi:

“Enes radiyallahu anh oruçlu kimse için hacamat yaptırmasını kerih görüyor muydunuz? diye soruldum. Enes radiyallahu anh;

Hayır, ancak oruçluyu zayıf düşüreceği için belki.”

Ravilerden Şebâbe şöyle dedi: Bize, Şu’be bin Haccac bu hadisi, Nebi sallallahu aleyhi ve sellem’in zamanında ziyadesiyle tahdis etti. (Buhari )

Hacamat tedavisini yasaklayan hadise gelince;

Hacâmât yapan da, yaptıran da orucunu bozmuştur.(Ebu Davud, İbn-i Mâce)

Bu iki hadis arasında bir tercih söz konusu olmalıdır. Doğru olan Buhari ve Tirmizinin kendisi ile rivayet ettiği bu sahih hadislerle amel edilmesidir. Allah en iyisini bilir.

Ölünün Oruç Borcunu Bir Başkası Kaza Eder Mi?

Ölmüş olan bir baba, anne ya da herhangi bir kimse tutamadıkları oruçlar hesaplanır ve eğer bilinmiyorsa en ihtiyatlı hesaplamalar yapılır ve ölmüş olan kimsenin adına oruç kazası yapılır ve sevabı aynı hayatta olduğu gibi kendisine verilir. Nitekim Aişe annemiz'den Resulullah aleyhisselatülüm şöyle buyurdu:

Bir kimse üzerinde oruç borcu olduğu halde ölürse o kimsenin velisi onun yerine orucunu tutabilir. (Buhari, Müslim, Ebu Davud)

İbni Abbas şöyle dedi: Bir adam Nebi aleyhisselatu vesselam'e geldi Ya Resulallah Annem üzerinde bir ay oruç borcu olduğu halde öldü. Ben onun yerine bu orucu kaza edebilir miyim? dedi. Resulullah ona şöyle buyurdu: Evet Allah'ın borcu ödenmeye daha hak sahibidir. (Buhari, Müslim)

Diş Fırçalamak Orucu Bozar Mı?

Dış fırçalamak orucu bozmaz. Diş ve ağız sağlığı islam'ın önem verdiği bir meseledir ve Resulullah efendimiz aleyhisselam bunun için misvak kullanmıştır. Sünnete uygun olan oruçlu iken misvak kullanmaktır.

"Eğer ümmetime zahmet vermeyecek olsaydım (zor geleceğini bilmeseydim) her namazda birlikte misvak kullanmasını emrederdim."(Buhârî ve Müslim

Bu hadis ramazan ayı dahil tüm ayları ve günlerde kullanılmasına cevaz vermektedir.

Hastaya Serum Vermek Yada İğne Yaptırmak Orucu Bozar Mı?

Bir kimse eğer vücudun direncini arttırmak, gıda vermek, enerji ya da keyif verici olmasına sebep olan bir serum yada iğne kullanıyorsa bu aynı yeme-içme gibi orucu bozar. Ancak eğer bu iğne ve serum hastalığı hafifletmek ve ağırlığı gidermek için yapıyorsa yani tedavi amacıyla yapıyorsa orucu bozmaz. Allah daha iyi bilir.

Fıtır Sadakasını Ramazan Ayı Girmeden Vermek Caiz midir?

Fakihlerin çoğunluğuna göre fıtır sadakası bayram akşamı güneş battıktan sonraki vakte yetişen her Müslümana farzdır.

Şafiîlere göre: Ramazan ayının girmesi şartıyla bu vakitten önce verilmesi de caizdir. İmam Malik’e göre: Vucûb vaktinden önce vermek caiz değildir.

Ahmed bin Hanbel’e göre: Bayramdan bir veya iki gün öncesine kadar verilebilir. (Nevevî, el-Mecmû’)

Hanefilere göre: Fıtır sadakası bayram günü imsak vaktiyle birlikte vacip olmakla birlikte ramazan ayı içerisinde veya öncesinde de verilebilir. (Aynî, el-Binâye Şerhu’l-Hidâye, III, 505)

Adetten dolayı şimdiye kadar oruç tutmadığım günleri kaza etmedim. Sayısını bilmediğim kaza günleri için ne yapmam gerekir?

İyice tahmin edip içinize ağır basan sayıyı bulup Allah’tan yardım talep ederek eksik günlerini tutarak tamamla. Zira yüce Allah şöyle buyurdu: “Allah kimseye gücünden fazlasını yüklemez” eksik kalan orucun gün sayısını bulmak için gerekli çaba ve araştırmayı yapmanız gerekir. Ayrıca bu gecikmeden dolayı Allah’a tevbe edip O’ndan yardım dileyiniz. Şüphesiz Allah, tövbeleri kabul edendir ve yardımcıların en hayırlısıdır.

Ramazan Ayı'nın Gündüzlerinde Yiyecek-İçecek Satmak Câiz midir?

Günah işlemek ne denli vebal ise günahı işleyene imkan sunmak ta o denli vebaldir. Bu anlamda oruç tutması gereken kişiye yemesi için imkân sağlamakta bu şekildedir. Ancak, oruç tutmamaya ruhsatı olan kişilere (yolculara, hastlara vs.) bu anlamda hizmette bir sakınca yoktur…

Bununla birlikte şehir merkezlerine uzak dinlenme tesisleri gibi oraya uğrayanların seferi olabileceğinden, oralar istisna edilebilir.

Aynı şekilde Ramazan gününde lokanta vb. yerleri çalıştırmak, velev ki, yapılan akid sahih olsada yani kazancı haram olmasada, yaptığı bu fiil haramdır. 

Lokanta olmayan Market gibi satış yerlerinde ise kesin veya galip zannı ile biliyorsa ki gelen müşteri özürsüz orucunu yiyen birisi, o zaman ona da yiyeceği satması câiz değildir, aksi takdirde  şüphe ediyor ise o zaman mekruh olur. 

Yılı Dolmuş Zekatı, Ramazanda Eda Etmek İçin Bekletmek, Günah Mıdır ?

Müslümanın elindeki para nisaba ulaştığında ve o paranın üzerinde bir sene geçer geçmez zekatı anında ödemek vaciptir. Şayet mazeretsiz bir şekilde geciktirilirse günahkar olunur. Ancak fakirin bulunmaması gibi meşru bir nedenden dolayı geciktirilirse sakınca yoktur…

Oruçlu İken Mastürbasyon Yapan Kimsenin Ne Yapması Gerekir?

Ramazan’da oruçlu iken kasten mastürbasyon yapılır ve meni gelirse oruç bozulur. Eğer tutulan oruç farz ise kişinin orucunu kaza etmesi ve Allah’a tevbe etmesi gerekir. Çünkü ne oruçta ne de başka bir yerde mastürbasyon caiz değildir ve insanların gizli alışkanlık dediği şey budur (Mecallat el-Da`wah) 

Hangi Hallerde Ramazan Ayında Oruç Tutulmayabilir?

İslam bir yaşam ve hayat programıdır. Bu sebeple insanların hayatlarındaki zaruretler ve problemleri gözardı etmemiş ve insanlar üzerinde onların hayatlarını kolaylaştıracak hükümler getirmiştir. Bu sebeple Ramazan ayında oruç tutma noktasında mazeret sahibi olan kimselere daha sonra kaza etmeleri ya da fidye verme ruhsatı tanımıştır.

Haddi zatında oruç tutmama 4 şekilde kendini gösterebilir. Bunlar yolculuk, hastalık, hamilelik/çocuk emzirme ve yaşlılıktır.

1- Yolculuk: Bir kimse yaklaşık 90 kilometrelik bir yolculuğa çıktığında ve eğer bu yolculuk meşakkat/sıkıntı veriyorsa bu kimsenin orucunu kaza etmesinde yada tutmamasında bir sakınca yoktur. Şunu söylemekte fayda vardır ki geçmişteki yolculuk ile modern çağdaki teknolojik vasıtalar sebebiyle meşakkat/sıkıntı giderildiğini söyleyebiliriz. Efdal olan orucu tutmaktır. 

Yine aynı şekilde Resulullah aleyhisselam Mekke'nin fethi için sefere çıktığında oruçlu idi. Kendili denen yere geldiğinde orucunu bozmuştur. (Buhari, Müslim)

2- Hastalık: İslam şuuruna sahip olan bir doktorun bir hastanın hastalığının artması ya da uzaması gibi endişe söz konusu ise bu kimsenin hastalığı sebebiyle oruç tutmamasını söylerse bu kimsenin oruç kaza etmesi yada ertelemesine islamda izin verilmiştir. Şunuda hemen ifede edelim ki iyileşme umudu olmayan hastalara girince bu kimselerin fidye vermesi gerekir.

3- Hamilelik ve Çocuk Emzirme

Oruç tutma anneye ya da emzirdiği çocuğa zarar veriyorsa! Bu sebeple oruç tutmayabilir. Nitekim Bununla ilgili emzikli kadınlarda sütlerin kesilmesi ve çocukların zarar görebileceği söz konusu olması sebebiyle Resulullah efendimiz oruç tutmamalarına müsaade etmiştir.

4- Yaşlılık: Aşırı yaşlanmış, zayıflamış ve takadı gitmiş olan kimselerin oruçları karşılığında fidye verebilirler. 

Not: Zor ve ağır işlerde çalışmak bu meseleye gelince doğru olan muttaki ve muhlis olan bir Müslümanın Ramazan ayına girerken o ayı izinle geçirmesidir. Zaten haddi zatında herkes için yılda bir ay izin vardır. Kişi bu ayı bu şekilde değerlendirilmelidir. Eğer bu kimseler böyle bir tedbir almazlarsa bu meseleden dolayı kendileri azarlanırlar. Allah daha iyi bilir

Şek Gününde Oruç Tutmak Caiz Değildir. 

Bilindiği üzere havanın bulutlu olması sebebiyle Şaban ayının 30 günü yevmi şektir. 

مَنْ صَامَ الْيَوْمَ الَّذِي يَشُكُّ فِيهِ النَّاسُ، فَقَدْ عَصَى أَبَا الْقَاسِمِ  

"Kim, insanların şüphe ettikleri günde (şek gününde) oruç tutarsa, hiç şüphe yok ki Ebu'l-Kâsım -sallallahu aleyhi ve sellem-'e karşı gelmiştir." (Tirmizi)

Hâfız İbn-i Hacer -Allah ona rahmet etsin bu konuda şöyle demiştir:

"Ammâr b. Yâsir'in bu hadisi ile şek gününde oruç tutmanın haram oluşuna delil gösterilmiştir. Çünkü sahâbî kendi yanından söylemez. Dolayısıyla sahâbînin sözü merfu' hükmündedir.

Ramazan Hilal’i görüldüğünde oruç tutulur, eğer bulutlu ise Şaban ayı 30’a tamamlanır ve ondan sonra oruç tutulur. Nitekim hadiste; 

فإن أغمي عليكم فقدروا له ثلاثين 

Eğer hilal bulut’la örtülür ve onu göremezsiniz Şaban’a 30 gün olarak hesaplayın (Müslim) Buhari hadisinde ise;

اكمل العدة ثلاثين 

Hemen Ramazan Öncesi Oruç Tutulur Mu?

Ramazan öncesi bir kimse eğer adet olarak her hafta pazartesi perşembe ya da ayda 13, 14 ve15’inde oruç tutma gibi bir adeti yoksa tutulması caiz değildir ve bid’attır.

لا تقدم رمضان بصوم يوم ولا يومين إلا رجل كان يصوم صوما فليصمه 

Öncesinden oruç tutarak Ramazan ayını karşılamayın ancak belli günlerde oruç tutmayı adet edilmiş olan kimse o gün oruç tutsun. (Buhari, Müslim)

Dolayısıyla Şaban ayında oruç tutmak Resulullah efendimizin sünnetine söz konusudur amma oruç Şaban ayinin son on gününde oruç tutulmazdı ve ramazan için hazırlanırdı.

Özürsüz Olarak Oruç Bozulur Mu?

Cumhura göre bir kimse nafile olan orucunu özürsüz bir şekilde bozup yiyip ve içebilir. 

Ebu Hanife’ye göre ise nafile orucu bozmak caiz değildir.

Nitekim Allah Resulü hadislerinde;

فقال أرني ايه فلقد أصبحت صائما 

Onu bana veriniz ben güne oruçlu başlamıştım buyururdu ve  onu yedi. (Muslim)

Dolayısıyla bu hadise göre özürsüz orucu bozulabilir.

Gündüz'den Oruca Niyet Edilir Mi?

Evet. Allah Resulü aleyhissalatu vesellem kendisi hiçbir şey yememiş olduğu halde gündüz oruç tutmaya niyet ederek tutmuştur.

فقال هل عندكم شيء قلنا لا قال فاني إذا صائم

Yanınızda yenecek bir şey var mı? Biz hayır dedik, o halde ben orucluyum. (Muslim) 

Bu hadisin ifadesine göre kişi gündüz vaktinde oruça niyet ederek oruç tutabilir.

İftarı Geciktirmek Caiz Mi?

Hiç şüphesiz oruçlu olan kimse acil ve hiçbir geciktirme olmaksızın orucunu açması İslam’da en hayırlı olandır. Nitekim Allah Resulü;

قال الله أحب عبادي إلي أعجل لهم فطرا

Kullarımın bana en sevimli olanı iftarda acele edendir. (Tirmizi)

Orucu Sahurla Yapmak Mecburi Mi?

Gece kalkarak sahur yapmak kulun Allah’a olan ihlası, samimiyeti ve dine bağlılığını gösterir. Bu da rahmet ve bereketi sebeptir ve bu Resulullah’ın bize bıraktığı bir sünnettir. Nitekim;

تسحروا فإن في السحور برك

Sahur yapınız çünkü sahurda bereket vardır. (Buhari, Müslim)

İftarda Öncelikli Olarak Ne İle Oruç Açılır?

Allah Resulü aleyhissalatu vesselam Sünnetinde iftarda öncelikli olan hurmadır, eğer o yoksa su ile açmıştır. Hiç şüphesiz hem bilimsel açıdan hem de tecrübelerle sabittir ki kişinin aç kaldıktan sonra öncelikle hurma ya da su içmesi kişi için daha sağlıklı ve daha doğru olandır. Nitekim;

إذا افطر احدكم فليفطر على تمر فإن لم يجد فليفطر على ماء فإنه طهور

Sizden biriniz orucunu açtığımda hurma ile iftar etsin eğer bunu bulamazsa su ile iftar etsin, çünkü  su temizdir. (Ahmtd, Müslim)

İbni Kayyim rahimullah;

İftar ve su ile açma konusunda şunları söyler: Bu Resulullah’ın ümmetine olan şefkat ve nasihatindendir. Çünkü boş mideye tatlı ve tabii bir şeyin verilmesi onun kabul edilmesini ve ondan kuvvetle faydalanılmasını sağlar özellikle de görme gücü böylece artar su ise oruç sebebiyle kurumuş olan iç organların ıslanmasını ve daha sonra yenecek yemekten azami istifade etmesini sağlar, bununla beraber hurma ve suda kalp sağlığı için çok etkili olan bence kalp doktorların bilebileceği özellikleri vardır. (Zatul Mead 1/ 160) 

Kişinin Eşini Öpmesi Ve Dokunması Orucu Bozar Mı?

Oruçluyken kişinin karısına dokunması ve öpmesi orucu bozmaz. Alimlerimiz eğer ramazan ayında kişi nefsine, arzularına ve şehvetine hakim olamıyorsa bu kimsenin bunu yapmamasıdır. Eğer kendine hakim olabiliyorsa karısını dokunup öpebilir. Nitekim;

يقبل وهو الصائم يباشر وهو الصائم ولكنه أملككم لاربه 

Resulullah aleyhisselam oruçluyken öperdi oruçluyken dokunurdu fakat o sizin kendine en çok hakim olanınızdır. (Buhari, Müslim)

Oruçluyken Kan Vermek Orucu Bozar Mı?

Bu mesele ile ilgili iki çelişkili hadis söz konusudur;

 Birinci hadise baktığımızda

احتجم وهو محرم واتجم وهو الصائم 

Resulullah aleyhisselam ihramlı iken kan aldırdı oruçluyken de kendisinden kan aldırdı. (Buhari)

İkinci hadis ise;

أفطر الحاجم والمحجم 

Kan verenin de verenin de orucu bozulmuştur. 

Bu iki hadis hadis normalde çelişmektedir ve bu konuda âlimlerin ihtilafı sözkonusudur.

Cumhurura göre kan vermenin caiz olduğu görüşü benimsemiştir 

Hanefi gillere göre ise caiz değildir

Sonra âlimlerimiz bir kısmı şöyle bir görüş ortaya koymuşlardır: Kan veren zayıflığı sebebiyle kan alanında boğazına kanan ulaşıp ulaşmadığı konusunda emin olmadığı için onların ikisi de iftar etmeyi istemiş ve ona yasaklamışlardır, demişlerdir.

Başka bir rivayette kan verenin de orucu bozulmuştur, hadisinin mensuh olduğu söylenmiştir. Nitekim Bunu doğrulayan Enes hadisi ve benze hadislerde buna işaret etmektedir.

Nitekim bu hadiste oruçlunun kan vermesine izin verdi oruçken kan verirdi. (Darektuni)

Dolayısıyla zaruret olmadıkça yapmamalarıdır, eğer zaruret varsa bu orucun bozulduğu anlamına gelmez.

Yaşlı Ve Hastalar Oruç Tutabilir Mi?

Hasta ve yaşlı konumda olan insanlara oruç tutmamalarına ruhsat verilmiştir. 

قال الرخص للشيخ الكبير أن يفطر ويطعم عن كل يوم مسكينا ولا قضاء عليه

Çok yaşlı kişiye oruç tutmaması ve tutamadığı her gün için bir miskini doyurması konusunda ruhsat verildi bundan sonra orucunu kazası gerekmez. (Hakim)

Oruçluyken Cunup Sabahlamak Caiz Mi?

Kişi cunub sebebiyle sabahlayarak uyandığında bu onun orucunu bozmaz. Kişi kalkar gusül abdestini alır ve orucuna devam eder. Nitekim Allah Resulü bir hadislerinde;

 كان يصبح جنبا من جماع ثم يغتسل و يصوم 

Resulullah aleyhisselam cünüp olarak sabahlıyor sonra gusül abdesti alıyor ve oruç tutuyordu. (Buhari, Müslim)

 

Gürsel Gürbüz